Panteizm Nedir

Panteizm Nedir

Tengri inancını da anlamamızda yardımcı olacak dini görüşlerden bir tanesi de şüphesiz Panteizm (tümtanrıcılık) dir.

Panteizm, hiçbir varlığın Tanrı'nın dışında olmadığını, bütün evrenin maddeleri ve fiziksel yasalarıyla beraber bizatihi Tanrı olduğunu söyleyen felsefi-ruhani bir görüştür.

Panteizm fikrini benimsemiş kişilere de Panteist denir.

Panteist felsefeye göre, Tanrı'yı evrenin dışında konumlandıramayız. Bu yönüyle, Tanrı'nın varlıkla beraber olduğunu, evrenden öte hayali bir karakter olmadığını vurguladıklarını söylemek mümkündür.

Panteistik dünya ve tanrı görüşü, birçok dini ve felsefi grupta etkisini gösterir. Bunlardan bazıları; Tengricilik, Hinduizm, Kabala Yahudiliği, Kelt inancı, İslami Sufi mistisizmi olarak sıralanabilir.

Tanrı, insan karakterli değildir, evrenden öte değildir, kişi değildir. 

Giardano Bruno'nun, bir panteist olduğu ve bu görüşünü dillendirdiği için 1600 yılında Roma Katolik Kilisesi tarafından yakılarak infaz edildiği söylenir. Ancak modern anlamda panteizm, 17. yüzyılda Baruch Spinoza tarafından sistemli bir şekilde ortaya konmuş ve tanınmıştır.

Panteizmin Türleri

Ateistik Panteizm: Evren, bilime uygun olarak oluşmuştur ve her zaman ve her yerde var olan Tanrı kavramı, aslında evren ile eşanlamlıdır.

Deistik Panteizm: Tanrı, evrendir. Bizler de Tanrı'nın parçalarıyız. O'na ibadet edebiliriz, törenler düzenleyebiliriz. Ancak Tanrı insansı bir tanrı değildir ve bu yüzen bizlere doğrudan yanıt vermez. (Tengri inancı ile paralel)

Teistik Panteizm: Tanrı, evrendir ve evrenle beraber yaşamaktadır. Onunla iletişime geçebiliriz; bizden ahlaklı olmamızı, meditasyon ve bazı diğer dini teknikler ile onun varlığının bilincine erişmemizi ister.

Panteistler Neye İnanır?

Panteizm, birçok yönden deizmi andırsa da aralarında bir fark vardır. Panteizme göre, Tanrı eşittir Evren (Tanrı=Evren) olarak konumlanmıştır. Fakat Deizm'de ise, Tanrı evrenden büyüktür ve evren-üstü olabilir.

Günümüzde Panteistler, Dünya Panteizm Hareketi (World Pantheist Movement) adı altında organize olmuşlardır ve bu nedenle günümüz Panteistlerinin inancını, bu kurumun açıklamalarını baz alarak yapacağız.

Ruhani fakat dini değil. Panteistler, insanların dini gruplara katılmalarının onların zihinsel sağlığı ve sosyal destek görmeleri için yararlı olabileceğini düşünmüşler. Ancak organize olurken, bir dinî grup olarak değil de spiritüel bir hareket olarak örgütlenmeyi seçmişler.

Dogma, ritüel, kilise, din adamı gibi kavramlar Panteizmde bulunmaz. 'Evren evimizdir'  ilkesi ile, etrafımızda olan biten harika doğa olaylarına doğaüstü anlamlar yüklemeden idrak etmeyi, doğa ile uyum içinde olmayı ve evrene evimiz gözüyle bakmayı ifade ederler.

Panteizmin kalbinde, saygının odak noktası olarak evrene saygı fikri yatmaktadır. Yani, Tanrı'nın etraftaki dağda, ormanda, çiçekte, hayvanlarda ve insanda varoluşunu sürdürdüğünü düşünürsek; Panteistler bütün bu varlıklara zarar vermemeyi, onların doğal hallerini korumayı ve doğanın işleyişini bozacak eylemlerden uzak durmayı kendilerine yol edinmiştir diyebiliriz.

Modern Panteizmin öne çıkan sloganı ise şu; Evrene saygı duy, Doğayı koru, Yaşamı kutla.

Panteizm hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak için bizlerin de yararlandığı şu siteleri ziyaret edebilirsiniz:

[1] [2] [3]