Eski Türklerde Eşcinsellik

 

(Fotoğraf Kaynağı: https://elbilge.ucoz.com/photo/9-3)

        Bu yazımızda, eski Türklerde eşcinsellik var mıydı? Eşcinsel ilişikilere Tengri inancı bağlamında bakış açısı nedir? sorularına birlikte bilimsel araştırmalar ışığında yanıt arayacağız.

Eşcinsellik Nedir?

Eşcinsellik, diğer adıyla homoseksüellik en basit anlamı ile gerek erkeklerin gerekse de kadınların kendi cinsleri ile kurdukları cinsel ilişkiyi ifade etmektedir.

Erkeklerin eşcinselliği 'geylik' 'oğlancılık' 'ibnelik' gibi kavramlarla ifade edilirken, kadın eşcinselliği 'lezbiyenlik' 'sevicilik' olarak adlandırılmaktadır.

Eşcinsellik tarih boyunca birçok toplulukta görülmüş olup her topluluğun bu duruma verdiği tepki de farklı farklı olmuştur. Örneğin eski Yunan'da eşcinsellik, özellikle erkek eşcinselliği yaygın bir şekilde görülmekte ve toplum tarafından onaylanmaktaydı. Bunun yanında günümüzde kullandığımız 'lezbiyen' kelimesi Yunanistandaki 'Lesbos' adasından gelmektedir. Bu adada yaşayan kadınlar arasında yaşanan cinsel ilişkilerin yoğunluğu ve Soppho adlı kadın şairin lezbiyenlik hakkında yazdığı övgü dolu şiirler bu adayı ünlü kılmıştır ve lezbiyen adının çıkış noktası olmuştur. (İlhan 1997: 26-27)

Eşcinsellik Biyolojik mi? 

Eşcinselliğin ne olduğunu anlamlandırmak için kökenini irdelemek gerekmektedir. Bu konuda zaman içerisinde çeşitli görüşler öne sürülmüştür.

Öncelikle her eşcinsellik biyolojik kaynaklıdır demek doğru olmayacağı gibi, eşcinselliğin biyolojik kökenleri hakkında bulgular vardır. Şunu bilmeliyiz ki, kadın idrarında erkeklik hormonu olan bir testosterona, erkek idrarında ise kadınlık hormonu olan östrojene bir miktar rastlanmaktadır. Aynı şekilde kadında bulunan kilitoris erkeğin penisinin, erkekteki memeler de kadınınkinin gelişmemiş halidir.

Cinsiyeti belirleyen kilit dönem ise anne karnında hormon banyosuna maruz kaldığımız dönemdir. Her ne kadar genlerimiz cinsiyetimizi belirleyen kromozomları taşısa da, salgıladığımız hormonların beynimizi etkilemesiyle birlikte bu farklılaşma kalıcı hale gelir. Aksi halde, genetik cinsiyetimize uygun hormonal salgılarımızın beynimizi uyarmaması durumunda, kadın bedeninde bir erkek ya da erkek bedeninde bir kadın gibi hissederek yaşama durumunda kalabiliriz.

1991 yılında Northwestern ve Boston üniversitelerinde Bailey ve Pillard, yüzden fazla erkek ikizin analizini yapmışlardır. İki yıl sonra da kadın ikizler üzerine benzer bir araştırma yapılmıştır. Bu araştırmaların sonucunda cinsel eğilimin gelişmesinde genetik faktörün rol oynadığı ima edilmiştir. Erkeklerde tek yumurta ikizlerinin eşcinsellikte uyum oranı %50, çift yumurta ikizlerinin ise %24 olarak saptanmıştır.

Kadın ikizlerde ise, tek yumurta ikizlerinin eşcinsellikte uyum oranı %48, çift yumurta ikizlerinde %16, evlat edinilmiş kardeşte ise %6 olduğu görülmüştür. (Mondimore 1999: 210).

Elde edilen veriler doğrultusunda eşcinsellikle biyolojik özellikler arasında bir ilişki olduğu görülmektedir. Fakat bu verilerin bütün eşcinsellere genellenmesi mümkün değildir. Çünkü eşcinsellik tek bir nedene bağlanarak açıklanabilecek bir olgu değildir. Eşcinsellik, bir bireyde biyolojik nedenlerle (hormonlar, genler) ortaya çıkabilirken, başka bir bireyde psikolojik nedenlere bağlı olarak çıkabilmektedir. Bunların dışında, biyoloji ve psikolojiyle açıklanamayan kültürel nedenlerin ortaya çıkardığı eşcinsellik ise farklı bir görünüm sergilemektedir.

Kadının Toplumdaki Rolü ve Eşcinsellik

Eşcinselliğin kültürel nedenlere bağlı olarak görülmesi durumlarında, kadının toplumdaki konumuyla ilişkili bir durum dikkati çeker.

Grek toplumunda soy çizgisi babadan devam etmekteydi ve ataerkil bir toplum yapısı vardı. Kadın, erkeğin yaşam biçimine göre yaşamını sürdürmekteydi. Romalılarda da soygelimi erkek soy çizgisine bağlıydı ve kadın evlendiği vakit sahip olduğu haklarını yitirirdi. Bu şekilde malların koca tarafına geçmesi engellenirdi. (Morgan 1998:25) Eski Yunan ve Roma'daki eşcinsel yaşam tarzı geçmişten gelen bu anlayışın yani kadının ikinci plana itilip üreme amaçlı kullanılışının bir ürünüdür.

Bu Grek ve Roma toplumlarında kadın, aşk yaşanılacak bir cins olmaktan uzaktır. Aşk, erkekler arasında anlamlı ve güzeldir.

Eşcinsel olguların ortaya çıkmasında toplumsal etkileri incelediğimizde, karşımıza çıkan en önemli sebep kadın ile erkek arasına toplum tarafından çekilen setlerdir. İki cins birbirinden uzaklaştırıldıkça, hemcinslere yönelim için bir ortam hazırlanmaktadır. Ünlü araştırmacı Kinsey, bazı toplumlarda kadın ile erkek arasındaki cinsel ilişkinin yasaklanmaması nedeniyle bu toplumlarda eşcinsel ilişkilere rastlanılmadığını ifade eder. (Kinsey 1955: 73-77).

Eski Türklerde Eşcinsellik Var Mı?

Bu soruya kesin yanıt vermek için elde yeterli kanıt yoktur, zira kendini Türk addeden herkesi birebir tanımış olmak gerekmektedir. Ancak şunu kesin olarak söyleyebiliriz ki, eski Türk kavimlerine ilişkin mitolojiye baktığımızda eşcinselliğe dair herhangi bir bulguya rastlanmamaktadır. Türk mitolojisinde ensest ilişkilerden bahsedilmekteyken, eşcinsellikle ilgili bir bilgi yoktur. Eski Türklerde kadına değer verilirdi. Erkek tanrıların (ruh/tın) yanında kadın tanrılar da vardı. Yakut Türklerinde ve Altaylarda tanrılar(ruhlar) kadındır. Kübey Hatun ve Umay Ana doğum tanrılarıdır. 

İlk insan nasıl dünyaya geldiğini anlamaya çalışırken, kendisini Kübey Hatunun dünyaya getirdiğini anlar ve onun babası da gök tanrısı Er-Toyon'dur. (Ögel 1993: 96-99). Göktürk destanlarının kurttan türeyiş hikayelerinde kurt dişidir. Yakut efsanesinde ilk insan (Ak-Oğlan) yalnızlıktan sıkılınca annesine (tanrıçaya) şöyle seslenmiştir. (Ögel 1993: 102-103):

Ey benim saygıdeğer, güzel yüce Tanrıçem
Bana hayatı veren, ey benim büyük annem

Varlığım, neyim varsa, hep seninle dolmuştur

Dünyadaki varlıklar, hepsi senden doğmuştur!

Ama öyle yalnızım, o kadar yalnız bilsen

Bari bana benzeyen bir de eş kadın versen!

Dolaşırım dünyada, işsiz, güçsüz, başıboş

Benim gücüme göre bir eş ver, et beni hoş

Eski Türklerde kadının, erkekle eş tutulduğunu, ilk insanın kendisine eş isterken eşinin kendi gücünde olmasını dilediğini görüyoruz. Bu koşullarda da toplumsal nedenlerin ürünü olarak eşcinselliğin görülmemesi doğaldır. 

Eski Türklerde kadının önemsendiğini gösteren bir diğer hikaye ise Oğuzlara aittir. "Bamsı Beyrek ile Banu Çiçek arasında yaşanan aşk, eşitler arası bir cinsel iletişimin izlerini taşır. Birbirleriyle güreş tutarlar, Bamsı Beyrek ancak Banu Çiçek'in sırtını yere vurduğu zaman gönlünü fetheder." (Gökyay'dan akt. Perinçek 2000:12).

Oğuzlar Yer ve Göğün tüm güçlerini kendinde toplayarak var olduklarına inanmaktaydılar. Yer ve göğün kutsal ruhu ise dişiydi. Güneş, Türkler için çok önemliydi ve o da dişiydi. (Ögel 1993: 131-139). Oğuzlarda beylik yapan yedi kadının varlığından söz edilir. Bunlar Altun Közeki, Barçın Salur, Şabatı Künin-Körkli, Körçe-Buladı, Kugatlı ve bir başka Künin-Körkli idi. (Ögel 1993: 267-268).

Eski Türkler doğaya ve tanrılara dişi kimlik yüklemişler ve doğanın üretkenliğini kadında bulmuşlardır. Madem ki doğa, dolayısıyla tanrılar dişidir ve insanın varoluşu doğaya bağlıdır diğer bir dişi olan kadın da değerlidir. Çünkü o da üretkendir ve çocuğa, yani insanın geleceğine kaynaklık eder.

SONUÇ

Eşcinsellik, tarih boyunca yalnızca insanda değil diğer türlerde de görülmüş ve halen görülmeye devam eden bir olgudur. Günümüzde psikiyatrik bir hastalık olarak değerlendirilmemekte, bir cinsel yönelim olarak değerlendirilmektedir. 

 Eşcinsellik, hormonlar, genetik faktörler nedeniyle oluşabileceği yani kişinin iradesi dışında ortaya çıkabileceği gibi; psikolojik etmenler ve kültürel etmenler söz konusudur. Bazı kültürler eşcinselliği hoşgörmekte ve hatta desteklemektedirler. Bazı kültürlerde ise eşcinsellik katı bir şekilde yasaklanmaktadır.

Eski Türklerde ve Moğollarda da eşcinselliğin şiddetle cezalandırıldığını bilmekteyiz. Cengiz Han'ın ünlü Yasa'sında, eşcinselliğin de cezası idam olarak belirtilmiştir. Benzer uygulamaların İslam öncesi Türklerde de yapıldığını görmekteyiz.

Büyük ihtimalle, biyolojik ve psikolojik kökenli eşcinsel bireylere eski Türklerde de rastlanmaktaydı. Bu kişiler toplumda kabul görmek için kadın kıyafetleri giyerek şamanlık/kamlık görevini üstlenip hem toplumda itibar görüyor hem de kimliklerini inkar etmemiş olabilirler. Nitekim şamanların, genelde eşcinsel eğilimi olan kişiler arasından çıktığını destekleyen bazı araştırmalar bulunmaktadır. Homeros, İskit Türklerinde görmüş olduğu bu kahin şamanlar için 'Enareler' demiştir.

Murat Belge, eşcinselliğin hakim olduğu toplumlarda eril değerlerin topluma egemen olduğunu dile getiriyor. Eski Yunan'da erkekler topluluğun değerleri, bilgi ve felsefeye yönelmişti. Bu alanlarda kadının kendini ifade etmesine olanak verilmediğinden kadın ve erkek arasında düşünsel paylaşım gerçekleşmiyordu. (Belge 1981:8).

Ancak Türk mitolojisi ve kadının Türk toplumundaki kuvvetli yeri bize şunu kesin olarak söylemektedir. Türk toplumunda kültürel nedenlere bağlı eşcinsellik görülmemiştir.

Yararlanılan Tez:

TUNA S. (2004). Eşcinselliğe Sosyolojik Bir Yaklaşım.( Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi).

Kaynaklar:

ÇEŞMELİ İ. "TARİHİ KAYNAKLARA GÖRE TÜRK GÖÇEBELERİNDE DİNLER, KÜLTLER, RİTÜELLER İLE İKONOGRAFİ (M.S. 8. YÜZYILA KADAR)" (2015).